Neuropathische pijn, veel meer dan ‘zomaar’ pijn

Een gevoel als een elektrische schok, een koud of brandend gevoel, tintelingen, overgevoeligheid voor aanraking... Deze vreemde pijnen kunnen neuropathisch zijn.

Neuropathische pijnen zijn bijzonder. Ze kunnen optreden wanneer het zenuwstelsel beschadigd is als gevolg van een ziekte (kanker, diabetes, gordelroos enz.), een trauma of een chirurgische ingreep. Ze resulteren in ‘vreemde’ pijnen zoals een brandend of koud gevoel, een gevoel als een elektrische schok, maar ook in onaangename gewaarwordingen van tintelingen, gevoelloosheid, overgevoeligheid of ongevoeligheid van de huid. Afhankelijk van de oorzaak kan neuropathische pijn op een precieze plaats voorkomen of meer verspreid zijn over het lichaam.

Neuropathische pijn, een moeilijk uit te leggen pijn

We weten vandaag dat neuropathische pijn bijzonder ernstig en langdurig is en de levenskwaliteit negatief beïnvloedt¹: daarom verdient ze minstens evenveel aandacht als elke andere chronische pijn. En die pijn is niet zeldzaam: naar schatting zou ongeveer 7 tot 10% van de wereldbevolking een of ander type van chronische neuropathische pijn vertonen². Toch blijft die pijn miskend, onderschat en te laat gediagnosticeerd³. De gemiddelde tijd tussen het optreden van neuropathische pijn en de diagnose ervan is anderhalf jaar³! Het moet gezegd dat deze pijnen vaak onzichtbaar, maar toch complex zijn: vreemd, grillig, verwarrend en moeilijk te begrijpen en te beschrijven aan de arts.

Negatieve gevolgen voor welzijn en gezondheid

Als bepaalde patiënten geconfronteerd worden met de ongewone uiting van deze pijnen, minimaliseren ze die: ze willen niet klagen of de dokter ‘voor zoiets kleins’ lastigvallen. Anderen denken dat het ‘tussen hun oren zit’, dat ze niet geloofd zullen worden en gezien zullen worden als iemand die zich de pijn inbeeldt. Bij sommige mensen zullen de gangbare pijnstillers de pijn niet verlichten en ze zullen denken dat er ‘niets aan te doen is’, zonder te weten dat neuropathische pijn een specifieke behandeling vereist. Velen proberen hun pijn te verbijten en rekenen erop dat die na verloop van tijd zal verdwijnen.

Maar pijn die aanhoudt is slopend, zowel moreel als fysiek. Ze kan het leven ‘verpesten’ door haar invloed op het welzijn, de relaties met anderen en de dagelijkse activiteiten. Ze leidt tot slaapstoornissen, stress, angst en depressie, maar door de spierspasmen ook tot een slechte houding en/of een zittende levensstijl, die weer andere pijnen met zich brengen.

Pijn en andere gewaarwordingen

In tegenstelling tot ‘gewone’ pijn, bekend als nociceptieve pijn, die pijnreceptoren op zenuwuiteinden in lichaamsweefsels activeert, ontstaat neuropathische pijn door een letsel van het ‘somatosensorische’ zenuwstelsel zelf. Dat is verantwoordelijk voor het doorgeven van pijn- en zintuiglijke signalen aan de hersenen, zoals aanraking, druk, warmte, koude enz. Resultaat: de pijn wordt ervaren als stekend of brandend of als een elektrische schok en gaat gepaard met een aantal storende en verwarrende gewaarwordingen zoals overgevoeligheid bij aanraking, tintelingen, gekriebel, jeuk, maar ook gevoelloosheid en verlies van gevoeligheid.

Gemengde pijn of pijn die leidt tot andere pijn

Neuropathische pijn kan de enige vorm van pijn zijn die iemand voelt. Na gordelroos bijvoorbeeld kan de nociceptieve pijn van de infectie plaatsmaken voor pijn door de letsels die de infectie aan de zenuwen heeft veroorzaakt. Die pijn kan echter ook voorkomen in combinatie met nociceptieve pijn. Wanneer bijvoorbeeld een lumbale hernia de wortel van de heupzenuw irriteert of een kankergezwel op weefsels met zenuwen drukt, is er sprake van ‘gemengde pijn’. Neuropathische pijn kan ook reflexmatige spiercontracties rond de getroffen zone veroorzaken, die na verloop van tijd tot andere pijn leiden.

Pijn die gepaard gaat met een ziekte of die een ziekte veroorzaakt

Wanneer de ziekte of het letsel dat neuropathische pijn heeft veroorzaakt chronisch is, kan deze pijn lang aanhouden. Dat geldt bijvoorbeeld voor bepaalde vormen van kanker, hiv-infectie of diabetes, zelfs als deze goed onder controle zijn. Er is dan sprake van een ‘dubbele straf’!

Meer nog dan andere chronische pijn is neuropathische pijn een vermoeiende en stressvolle pijn die de levenskwaliteit aantast⁴. Zo kan die pijn het neuropsychologische evenwicht verzwakken en slapeloosheid en depressie in de hand werken. Deze depressies kunnen de ziekte die de neuropathische pijn heeft veroorzaakt zelfs verergeren⁴: zo lopen diabetici met een depressie een groter risico op diabetische complicaties. Ten slotte verhoogt neuropathische pijn vooral bij ouderen het risico op vallen en cognitieve stoornissen (in verband met het geheugen, het concentratievermogen enz.).

Neuropathische pijn gaat dus niet ‘gewoon’ over pijn hebben. Deze pijn moet zo vroeg mogelijk worden geïdentificeerd, zodat ze gericht kan worden behandeld en niet leidt tot andere daaruit volgende stoornissen.

Wat kunt u doen?

Er bestaan behandelingsopties. Het is echter belangrijk dat u uw arts raadpleegt die u advies kan geven over uw aandoening.

Als u chronische pijn hebt, raden we u aan om de Pijnvragenlijst in te vullen en uw arts te raadplegen. De 'Pijnvragenlijst' is een nuttig hulpmiddel om de communicatie met de arts over pijn te verbeteren en helpt de arts om een precieze diagnose te stellen over de oorzaak van de chronische pijn. De vragenlijst zal u helpen om de chronische pijn te beschrijven, aan te geven in welk deel van het lichaam die zich bevindt en of er uitlokkende factoren zijn. Denk eraan om de vragenlijst voor uw consultatie zorgvuldig in te vullen, en druk hem af zodat u hem samen met uw arts kunt bespreken.

Daarnaast kan het dagboek worden gebruikt om de pijn van een persoon te documenteren en te volgen, om in te noteren hoe die persoon zich van dag tot dag voelt, of hij/zij het aankan, hoe erg de pijn op dat moment is en welke bijwerkingen de voorgeschreven/aanbevolen behandelingen veroorzaken.

Het is ook belangrijk om realistische verwachtingen te hebben van een behandeling. Hoewel de meeste mensen volledig van hun pijn af willen, is de doelstelling om de pijn te verminderen tot een beheersbaar niveau, waardoor ze weer activiteiten kunnen uitvoeren die het leven bevredigend maken, voor veel patiënten een haalbaarder doel.

Het kan moeilijk zijn om chronische pijn te begrijpen en er dagelijks mee om te gaan. De CHANGE PAIN-toolkit biedt u advies en praktische tips om de pijn zelf aan te pakken.